Sosyal Güvenlik Reformu; Genel Sağlık Sigortası düzenlemeleri ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığını kurumsal açıdan tek çatı altında birleştirmesi yanında emeklilik rejimi açısından da yeni düzenlemeler getirmektedir. Reform ile farklı hak ve yükümlülüklerle yürütülen emeklilik uygulamalarının, nimet külfet dengesini gözeten, eşit hak ve yükümlülüklerle sürdürülebilir bir emeklilik sistemi kurulması da hedeflenmiştir.
2002 yılının kasım ayında başlatılan çalışmalar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 31.5.2006 tarihinde kabul edilerek 1.1.2007 tarihinde yürürlüğe girmesine 15 gün kala Anayasa Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurma ve kimi hükümlerinin iptali kararı nedeniyle, uygulanması 1 Temmuz 2007 tarihine ertelenmiştir. Süreç şimdi Anayasa Mahkemesi kararı çerçevesinde yasa hükümlerinin ne şekilde düzenleneceğine ilişkin çalışmalarla devam etmektedir. Kanun ile sağlık çalışanları açısından da kimi yeni haklar getirilmiştir. Bu durumda, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının bu hakların bazılarının uygulanmasını ne şekilde etkileyeceği konusu gündemdedir. Bu yazıda bu konulardan; döner sermaye gelirlerinin emekli aylıklarına yansıtılması ile radyoloji branşında çalışan sağlık personeline yönelik getirilen hakların, Anayasa Mahkemesi kararı karşısındaki durumu değerlendirilecektir.
Kamuda çalışan sağlık personeli açısından getirilen önemli bir düzenleme, sağlık çalışanları döner sermaye gelirlerinin emeklilik aylıklarının hesabında dikkate alınacak olmasıdır. Mevcut uygulamada elde edilen döner sermaye gelirleri, emeklilik primlerinin ve bunun sonucu aylıkların hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır. 5510 sayılı Kanunun 80’nci maddesinin 1 inci fıkrasının (c) bendi gereği döner sermaye gelirlerinin, en yüksek devlet memuru aylığının %200’lük tutarını emekli aylıklarının hesabında dikkate alınması hükme bağlamıştır. Bununla alınan döner sermaye gelirleri emekli aylıkları primlerinin hesaplanmasında ve aylıkların ödenmesinde dikkate alınarak, sağlık çalışanlarının çalışırken aldıkları aylıklara daha yakın bir emekli aylığı almaları imkanı doğmuştur.
Anayasa Mahkemesi, kanunun bu hükmünü, SSK ve Bağ-Kur çalışanları yönünden iptal etmemiş, sadece kamu çalışanları yönünden düzenlemenin ayrı bir yasada veya aynı yasada ayrı bir bölümde düzenlenmesine hükmetmiştir. Dolayısı ile Anayasa Mahkemesi kararı döner sermaye gelirlerinin emekli aylıklarının hesabında dikkate alınmasını engelleyen bir karar vermemiştir. Karar memurlar için getirilecek emeklilik rejiminin SSK ve Bağ-Kur çalışanlarından ayrı bir düzenleme ile yapılmasına yöneliktir.
Şimdi üzerinde durulması gereken konu, 5510 sayılı Kanunda Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda yapılacak düzenlemelerde döner sermaye gelirlerinin tekrar aylıkların hesaplanmasında dikkate alınacak olup olmamasıdır. Anayasa Mahkemesi kararının içeriğinin buna engel olmadığı düşünüldüğünde, aynı düzenlemenin Kanunun yeniden düzenlenmesi sırasında da dikkate alınmasında bir engel olmayacaktır. Konunun sağlık çalışanları tarafından da yakından izlenmesine ve duyarlılık gösterilmesine de gereksinim vardır.
5510 sayılı Kanunda sağlık çalışanları için yapılan bir diğer düzenleme de radyoloji ünitelerinde çalışan kişilere fiili hizmet süresi zammının verilmesi ile ilgilidir. 5510 sayılı Kanun öncesi, sadece kamu görevlilerinin yararlandığı bu hak, 5510 sayılı Kanunun 40’ncı maddesinin 5. fıkrasında yapılan düzenleme ile SSK ve Bağ-Kur çalışanlarına da verilmiştir. Bununla farklı çalışma statülerine sahip bireyler arasındaki ayrım sonlandırılmıştır. Düzenleme, kanunun yürürlük tarihi itibariyle geçerli olup, röntgen, radyum ve benzeri iyonizan radyasyon laboratuvarları işlerinde, mesleği icabı; röntgen, radyum ve benzeri iyonizan radyasyonlarında fiilen çalışan hekim, diş hekimi, teknisyen, sağlık memuru, radyasyon fizikçisi ve teknisyeni ile iyonizan radyasyonla fiilen çalışan bilumum personel ve yardımcıları yılda 90 gün fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacaklardır. Bu süre hem emekli aylıklarının hesaplanmasında hem de prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında dikkate alınacaktır. 5510 sayılı Kanunda Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararı dikkate alınarak yapılacak yeni düzenlemelerde, özellikle sağlık çalışanları için getirilen yukarıdaki hükümlerin korunması, hasta hakları kadar insan sağlığına hizmet eden sağlık çalışanlarının haklarının korunması açısından önem taşımaktadır.
Not: Sağlık Finansmanının Sürdürülebilirliği İçin Aile Hekimliği yazımın veri analiz süreci bitmediği için, devamına bundan sonraki yazımda yer vereceğim.
12.03.2007 tarihinde Medimagazin Sağlık Haber Portalında yayınlanmıştır. Ulaşmak için lütfen tıklayınız: https://www.medimagazin.com.tr/authors/huseyin-celik/tr-doner-sermaye-gelirlerinin-emekli-ayliklarina-yansitilmasi-ve-anayasa-mahkemesi-karari-72-65-1051.html
Hüseyin Çelik 