Genel Sağlık Sigortası’nın 2007 yılı içinde 2 defa ertelenmesinin ardından, üçüncü defa ertelenmesi tartışmaları başlamışken, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik tarafından yasanın 15 Kasım’da TBMM’ye sunulacağı, Aralık başında da TBMM’de yasalaşacağı bilgisi verildi. Ancak yasanın yürürlük tarihinin 1.1.2008 sonrasına kalıp kalmayacağı henüz netlik kazanmış değil. Anayasa Mahkemesi kararı ışığında yasada yapılması düşünülen değişiklikler Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) web sayfasında yayımlandı. Yasanın GSS hükümleri itibariyle yapılması düşünülen değişiklikler şu şekilde özetlenebilir:
Çıktı, çıkıyor, derken Genel Sağlık Sigortası Kanunu değil ama kanunun uygulamaları günlük yaşamımıza bir bir girmeye başladı. Vatandaşlar arasında farklı çalışma statüsüne bağlı olarak yıllardır sürdürülen ayrımcı uygulamalar, 15 Haziran itibariyle son verildi. Sıra Yeşil Kartlılara da aynı hakların tanınmasına geldi. Bu uygulamanın yaşama geçmesi için Yeşil Kart Yönetmeliğinde yapılacak değişiklik yeterli olacaktır.
Ülkemizde yaklaşık 60 yıldır süren Genel Sağlık Sigortası (GSS) yasalaşma çalışmaları 2006 yılında tamamlanmış olmasına rağmen, yasanın uygulanma süreci Anayasa Mahkemesi kararı nedeniyle duraksamaya neden olmuştur.
Ancak kurumsal yapının tek çatı altında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde birleşmiş olması, uygulamanın yasal düzenlemelerden daha önemli ve öncelikli olduğunu ispatlar bir şekilde GSS’den beklenen sonuçlar tek tek yaşama geçirilmeye başlanmıştır. Son olarak 15 Haziran tarihinde yürürlüğe girmesi beklenen SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamındaki kişileri kapsayan Sağlık Uygulama Tebliği ile Devlet Memurları ve Yeşil Kartlıları kapsayan Tedavi Uygulama Tebliği’nin uygulanması ile GSS’nin birçok hedefi günlük yaşamımıza girmeye başlayacaktır.
23 Mart 2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5597 sayılı Kanun ile kamu sağlık güvencesine sahip olan tüm nüfus için, birinci basamak sağlık hizmetlerinin Sağlık Bakanlığından hizmet alımı sözleşmesiyle sağlanmasına imkan getirilmiştir. Düzenleme bir anlamda birinci basamak sağlık hizmetleri sunumunun Sağlık Bakanlığına devrini ifade etmektedir. Bir taraftan sağlık hizmetlerine erişimin önündeki engellerin kaldırılması nedeniyle oluşan sağlık harcamalarını kontrol ihtiyacı, diğer taraftan aile hekimliği pilot uygulamasının tüm ülke geneline yaygınlaşmasının zaman alacağının ortaya çıkması, birinci basamak sağlık hizmetlerinde kapitasyon ödeme yönteminin uygulanmasını gündeme getirmiş ve konuyla ilgili yasal düzenleme yürürlüğe girmiştir.
Son dönemde sağlık hizmetlerine ulaşımın önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik gerçekleştirilen uygulamalar sonucu, sağlık hizmetlerinde sağlığa ayrılan pay, yüzde 3,5’lerden yüzde 7’lere çıkmış ve OECD ortalamasına ulaşılmıştır. Bu durum, sağlık hizmetlerinden yararlanan vatandaşlar açısından sevindirici olmakla birlikte, finansal sürdürülebilirlik açısından risk oluşturacak düzeye yaklaşmıştır. GSMH’nın büyümesi ile birlikte sağlığa ayrılan kaynağın da artması kuşkusuz istendik bir durumdur. Ancak, sağlığa ayrılan kaynağın, GSMH artış oranı üzerinde gerçekleşmesi ve bunun süreklilik kazanması, finansal sürdürülebilirlik açısından risk oluşturmaktadır. Kuşkusuz finansal sürdürülebilirlik de sağlık hizmetinin vatandaşa uzun erimli bir dönemde sunulabilmesinin temel koşuludur.
Geçen haftaki yazımızda, Hükümet tarafından TBMM’ye sevk edilen “Kamu Hastane Birlikleri Pilot Kanun Tasarısı” ile gerçekten idari ve mali açıdan “özerk birliklerin” kurulup kurulmadığı irdelenmiş ve tasarının gerekçesinde de belirtilen özerkliğin sağlanmasına yönelik görüşlerimize yer verilmişti. Bu haftaki yazımızda ise birliklerin gerçekten mali açıdan, gerek amaçlarını gerçekleştirebilmesi, gerekse çalışanlarına hedeflediği gelirleri sağlayabilmesi için uygulayacağı fiyat tarifesi üzerinde durulacaktır.
Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin önemli bileşenlerinden birisi olan Özerk Hastane İşletmeciliği, Bakanlar Kurulu tarafından 6 Mart 2007 tarihinde TBMM’ye sevk edilen “Kamu Hastane Birlikleri Pilot Uygulaması Hakkında Kanun Tasarısı” ile önemli bir ivme kazanmıştır. Sağlık hizmetlerinde finansman ve sunumun birbirinden ayrılması ve Sağlık Bakanlığının kural koyan, kuralları denetleyen bir fonksiyon ile sistemde yerini alabilmesi, kamu sağlık hizmetlerinde verimliliğin sağlanması için idari ve mali açından özerk sağlık birimlerinin kurulması önem taşımaktadır. Tasarının amaçlarına katılmak ya da karşı durmak, kişilerin kendi değerlendirmelerine göre değişebilir. Ancak mevcut Tasarı ile sağlanmak istenen idari ve mali açıdan özerkliğin gerçekleştirilmesi tartışmalı görülmektedir.
Ülkemizde uzun yıllar GSMH içinde ortalama %3,5 paya sahip olan sağlık harcamaları, sağlık hizmetine ulaşımın önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik uygulanan politikalar sonucu, 2006 yılı itibariyle sadece kamu sağlık harcamaları için %5,3’e ulaşmıştır. (1) Toplam sağlık harcaması açısından ise bu oran % 7 civarında hesaplanmaktadır. Bu durum sağlık finansmanının sürdürülebilirliği ve kontrol mekanizmaları üzerindeki tartışmaları ve politika arayışlarını da gündeme getirmektedir.
Sağlık hizmetlerinin sunumunda kullanılan fiyat tarifeleri, gerek finansman kurumları, gerekse hizmeti sunan kurumlar açısından hayati öneme sahiptir. Bu durum kuşkusuz sağlık hizmetini kendi gelirleri ile finanse eden bireyler açısından da geçerlidir. Fiyat tarifelerinin temel özelliği, hizmeti satın alan kişi ve kurumları önceden bilgilendirmesidir. Bu şekilde her iki taraf ödeyeceği veya tahsil edeceği bedelleri önceden bileceğinden, bizzat sağlık hizmetinin sunulması aşamasında fiyat nedeniyle çıkabilecek sorunlar asgariye indirilmektedir.
Hüseyin Çelik 